Zespół Szkolno - Przedszkolny w Dzierzbinie - Kolonii

Szare Szeregi

I iść będziemy w Polskę szarymi szeregami
I będzie Bóg nad nami i będzie Naród z nami...
I będziem szli, jak hymny, skroś wsi, skroś miast polami
I będziem równać w prawo, szarymi szeregami

"Karty historii Szarych Szeregów
Nie mają sobie równych
W dziejach młodzieży jakiegokolwiek
Kraju europejskiego w tym okresie.
Żadna organizacja skautowa
W okupowanej Europie
Nie rozwinęła takiego ruchu.
Szare Szeregi- to bez przesady
Najwyższe potwierdzenie ideowych
I wychowawczych wartości harcerskich."
   hm. Leon Marszałek

Wojna już od 1938 roku wydawała się nieunikniona. Naczelnictwo harcerskie zdecydowało się nie czekać biernie na to, co przyniesie los. Po zajęciu przez Niemców terenu Czech częściowe pogotowie, obejmujące głównie południowe tereny, ogłosiły obie organizacje harcerskie. Pełne Pogotowie Harcerek naczelniczka zarządziła już w styczniu 1939 roku, za naczelnik harcerzy uczynił to w maju 1939. Latem 1939 roku akcja obozowa napotkała na duże trudności. Uczniowie liceów zostali obowiązkowo powołani na obozy przysposobienia wojskowego, a maturzyści na obozy pracy. Obie Główne Kwatery Harcerzy i harcerek wydały specjalne wskazówki na wypadek wojny. Pomimo lęku i obaw, harcerze, wierni swym ideałom, oczekiwali na to, co przyniesie los. Lipiec i sierpień minęły na obozach dość spokojnie, jeżeli wobec sytuacji spokój można było w ogóle zachować. Pierwszego września większość uczestników była już w domach, część instruktorów jeszcze składała obozy lub wracała ze sprzętem... STAŁO SIĘ !!! Niemcy zaatakowali. Rozpoczęła się II wojna światowa!
Harcerze aktywnie uczestniczyli w działaniach wojennych Kampanii Wrześniowej. U jej kresu, 27 września 1939 r. ZHP przeszło do konspiracji przyjmując nazwę Pogotowie Harcerskie a jego komendantem został Florian Marciniak. On też jest najprawdopodobniej współautorem nazwy Szare Szeregi która weszła z końcem stycznia 1940 roku. Dobrze znaną rotę przyrzeczenia harcerskiego poprzedziły nowe słowa...

Ślubuję na Twoje ręce pełnić służbę w Szarych Szeregach, tajemnic organizacyjnych dochować,
do rozkazów służbowych się stosować, nie cofnąć się przed ofiarą życia.

Harcerze skupili się w swoich macierzystych drużynach. Działali jednak w konspiracji. Dlatego też tradycyjne nazwy skryły się za kryptonimami:
Zastęp Pszczoła
Drużyna Rodzina
Hufiec Rój
Chorągiew Ul
Główna Kwatera Pasieka.
Kryptonimy odnoszące się do świata pszczół stwarzały szczególną atmosferę nieustannej pracy każdego na wyznaczonym miejscu.

Program Szarych Szeregów ujęty był w haśle: Dziś jutro, pojutrze"
Dziś oznaczało okres konspiracji, przygotowanie do walki,
Jutro przełom, otwartą walkę zbrojną z okupantem,
Pojutrze odbudowę kraju, pracę w wolnej Polsce.

Założenia programu Dziś jutro, pojutrze realizowane były w podziale na trzy grupy wiekowe:
Zawiszacy: 12-14 lat
Bojowe Szkoły (BS): 15-17 lat
Grupy Szturmowe (GS): powyżej 17 lat.

Drużyny Zawiszy nie brały w zasadzie udziału w walce bieżącej. Natomiast przygotowywały się do pełnienia służby pomocniczej, a nauką na tajnych kompletach - do odbudowy. Spośród służb pomocniczych pełniących w okresie "przełomu", najbardziej znana jest zorganizowana w czasie powstania warszawskiego poczta polowa.

Drużyny BS pełniły służbę w małym sabotażu, będącym akcją propagandową skierowaną do ludności polskiej (w Warszawie w ramach organizacji "Wawer"). Akcja obejmowała pisanie na murach, rozlepianie afiszy i nalepek, rozdawanie ulotek, kolportaż fikcyjnych dodatków nadzwyczajnych do gazet, podłączanie się do niemieckich megafonów, zrywanie niemieckich flag, usuwanie z wystaw i gablot niemieckich fotografii, gazowanie kin. Jedną z najgłośniejszych takich akcji było zdjęcie niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaj a Kopernika w Warszawie. Dokonał tego czynu jeden z bohaterów Kamieni na szaniec Aleksy Dawidowski Olek. On także na murze Muzeum Narodowego pozostawił napis: Ludu Warszawy-jam tu! Jan Kiliński. Drużyny BS uczestniczyły w akcji "WISS" ("Wywiad - Informacja Szarych Szeregów"), polegającej na obserwacji niemieckich wojsk i ich ruchów. W ramach przygotowań do przełomu drużyny BS przechodziły przeszkolenie wojskowe, otrzymywały przydziały do jednostek AK (np. jako poczty dowódców, oddziały łączności i oddziały rozpoznawcze). Do okresu odbudowy chłopcy z BS przygotowywali się poprzez naukę. W powstaniu warszawskim walczyli w śródmieściu jako kompania, a w innych dzielnicach jako plutony piechoty.

Drużyny GS, podporządkowane Kedywowi (Kierownictwu Dywersji) AK, pełniły służbę w wielkiej dywersji. W Warszawie w sierpniu 1943 utworzono z nich batalion Zośka, którego 3 kompanię wydzielono do zadań specjalnych (Agat, później Pegaz). Wiosną 1944 powstał z niej batalion Parasol. Oddziały GS wykonały wiele akcji bojowych, w tym wysadzanie mostów kolejowych, pociągów, odbijanie więźniów (akcja pod Arsenałem, w Celestynowie), likwidacja funkcjonariuszy aparatu terroru. Inne oddziały GS (np. Chorągwi Radomskiej) walczyły w oddziałach partyzanckich. Do przełomu oddziały GS przygotowywały się przez szkolenie w szkołach podchorążych (m.in. prowadzona przez Szare Szeregi szkoła podchorążych Agricola i szkolenie na kursach niższych dowódców (motorowe i saperskie). Do okresu odbudowy powojennej drużyny GS przygotowywały się kończąc naukę szkolną, podejmując tajne studia wyższe oraz samokształcenie (w tym tematykę tzw. ziem postulowanych). W okresie przełomu wiele oddziałów GS brało udział w walkach oddziałów AK, w tym w marszu na pomoc Warszawie. W powstaniu warszawskim bataliony "Zośka" i "Parasol" walczyły na Woli, Starówce i Czerniakowie, ponosząc straty sięgające 80%.

Szare Szeregi zostały rozwiązane w styczniu 1945 roku.